Jak sprawdzić, czy jelita działają prawidłowo? Dietetyczka: przetestowałam tę metodę na sobie

• Poznaj swój Indeks Zdrowia! Wystarczy, że odpowiesz na te pytania
• Więcej aktualnych wiadomości znajdziesz na stronie głównej Onetu

Nie każdy dyskomfort to sygnał alarmowy

(...) nasz przewód pokarmowy wykonuje swoje zadania 24 godziny na dobę przez siedem dni w tygodniu. Nie ma przerwy i nigdy nie odpoczywa. Nawet gdy ty śpisz lub nic nie robisz, on nadal pracuje. To zupełnie naturalne, że od czasu do czasu jego funkcje mogą być zaburzone. Czasami możesz odczuwać niewielkie dolegliwości bólowe, wzdęcia czy doświadczyć biegunki. Kobiety, w zależności od fazy cyklu, mogą obserwować u siebie różnorodne problemy gastryczne. Podróże, zwłaszcza te dalekie, również bywają źródłem wzdęć, zaparć lub biegunki. Często wzbudza to niepokój i wywołuje myśli w rodzaju: czy to na pewno normalne? No właśnie...

Sama czułam kiedyś narastające obawy po każdym szmerze ze strony jelit i miałam niemal pewność, że moje zaburzenia wracają, więc rozumiem każdego, kto się z tego powodu martwi. Jestem też przekonana, że przynajmniej raz w życiu zdarzyło ci się wpisać w wyszukiwarkę internetową pytanie w rodzaju: "O czym świadczą wzdęcia?", a twoim oczom ukazała się długa lista różnorodnych chorób. Faktem jest, że dolegliwości jelitowe najczęściej świadczą o zaburzeniach takich jak IBS, SIBO, choroby zapalne jelita grubego, celiakia czy choroby nowotworowe, i zapewne taką odpowiedź uzyskałaś, szukając w Internecie informacji na temat podłoża twoich problemów.

Na szczęście nie wszystkie symptomy świadczą o chorobie! W tym rozdziale wyjaśnię, jakie dolegliwości powinny cię zaniepokoić, w którym momencie rozpocząć diagnostykę i w jaki sposób ją wykonać. Dowiesz się także, kiedy jelita mogą dawać sygnały, które są zupełnie naturalne i na przykład wiążą się z chwilową reakcją na zmiany hormonalne lub nie do końca właściwy sposób żywienia. Przekonasz się, że nie każdy dźwięk ze strony przewodu pokarmowego powinien wzbudzać obawy i nie każdy świadczy o rozwoju bądź nawrocie przewlekłych zaburzeń jelitowych. Mam również nadzieję, że dzięki lekturze kolejnych stron tej książki nauczysz się lepiej obserwować swój organizm i zyskasz umiejętność zauważania pierwszych objawów potencjalnych zaburzeń, tak by uporać się z nimi możliwie jak najszybciej. A jednocześnie nie wpadniesz w panikę, jeśli te dolegliwości pojawią się w naturalnych okolicznościach.

Czy odczuwasz obecnie jakiekolwiek dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego? Jeśli tak, to jakie? Jak często się one pojawiają? Są jednorazowe czy regularnie nawracają? Warto wypisać je na osobnej kartce (na przykład w notatniku na końcu książki) wraz z częstotliwością występowania, aby mieć pełen ogląd sytuacji. Te informacje w zupełności wystarczą, abyśmy mogli ruszyć dalej. Już za chwilę wspólnie przeanalizujemy, czy twoje objawy należą do kategorii tych, których podłoże warto sprawdzić, czy może są naturalną reakcją organizmu na pewne czynniki i nie ma powodu, byś się nimi przesadnie przejmowała. (...)

• Przeczytaj też: Tajemniczy zespół SIBO. Co robić, gdy bakterie opanowują jelito?

Pierwsze oznaki przewlekłych zaburzeń przewodu pokarmowego

Zastanów się, czy w ciągu ostatnich sześciu tygodni zaobserwowałaś u siebie takie objawy, jak:

• zmiana rytmu wypróżnień, w tym na przykład przewlekłe biegunki, zaparcia, zmiana konsystencji stolca czy bolesne parcie na stolec;
• wzdęcia, czyli stan, w którym obwód brzucha znacznie przekracza ten występujący podczas normalnej pracy przewodu pokarmowego (w tym miejscu warto zaznaczyć, że wieczorem obwód brzucha naturalnie jest większy niż rano, ponieważ pokarmy i płyny przyjmowane przez cały dzień wypełniają żołądek oraz światło jelita – wieczorny "brzuszek" to jeszcze nie powód do obaw!);
• bóle brzucha, zwłaszcza te poniżej pępka;
• uporczywe gazy o bardzo nieprzyjemnym zapachu;
• uczucie przelewania i bulgotania w jelitach;
• zmniejszająca się tolerancja na poszczególne produkty spożywcze, z czasem prowadząca do wrażenia, że wszystko nam szkodzi;
• utrata masy ciała mimo prawidłowej diety oraz uczucie nadmiernego opuchnięcia i brak apetytu;
• problem z przybraniem na wadze mimo prawidłowej diety;
• przewlekłe niedobory żelaza, ferrytyny, witamin z grupy B, kwasu foliowego czy witaminy D – często mimo regularnej i prawidłowej suplementacji oraz zdrowej, zróżnicowanej diety.

W tym miejscu należy zwrócić uwagę na trzy kluczowe kwestie. Po pierwsze, objawy, które wymieniłam powyżej, mogą występować pojedynczo lub wspólnie. Możesz obserwować u siebie wyłącznie niepokojące wzdęcia, ale równie dobrze tym wzdęciom mogą towarzyszyć bóle brzucha czy biegunki.

• Może zainteresuje cię też: Dlaczego nasze jelita są w strzępach? Lekarz mówi, co się dzieje z mikrobiomem

Po drugie, objawy muszą być przewlekłe, abyśmy mogli u siebie podejrzewać zaburzenie. Jak już wspominałam, jednorazowe, przemijające dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego nie powinny nas niepokoić. Przykładowo znaczna część ludzi zareaguje na stres biegunką, po zjedzeniu dużej ilości roślin strączkowych zauważy u siebie gazy, a kobiety w pewnej fazie cyklu – bóle brzucha. Co innego, gdy tego typu dolegliwości są przewlekłe, występują regularnie i nieustannie nawracają albo w ogóle nie mijają. Wówczas powinnaś sprawdzić, czy z jelitami nie dzieje się coś złego. Za przewlekłe objawy uznajemy dolegliwości pojawiające się minimum trzy razy w tygodniu przez co najmniej cztery tygodnie.

Po trzecie, każdy organizm jest inny, więc i każdy pacjent może odczuwać zaburzenia jelitowe w inny sposób. Nie warto porównywać się do koleżanek lub członków rodziny, u których zostały już zdiagnozowane zaburzenia przewodu pokarmowego. W naszej praktyce bardzo często się zdarza, że pacjentka na pierwszym spotkaniu informuje nas, że jej mama, siostra albo koleżanka, u której zdiagnozowano SIBO wodorowe, ma identyczne dolegliwości, a skoro tak, to ona też na pewno cierpi na SIBO. Podświadomie chce zrezygnować z diagnostyki i przejść od razu do leczenia, które w jej wypadku mogłoby się okazać nieskuteczne, a nawet szkodliwe.

Pamiętaj: nawet jeśli masz takie same dolegliwości jak ktoś z twoich bliskich, to diagnoza może się okazać zupełnie inna. Podobnie kilka osób, które mają identyczną diagnozę, może doświadczać odmiennych dolegliwości. Niestety, na podstawie samych objawów nie da się postawić poprawnej diagnozy. Jeśli zaobserwujesz u siebie niepokojące i przewlekłe dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, to kolejnym krokiem powinna być konsultacja z dietetykiem klinicznym. Podczas takiej konsultacji zostanie przeprowadzony bardzo dokładny wywiad medyczny, a na jego podstawie dietetyk zleci niezbędne badania diagnostyczne.

Więcej na temat zdrowia jelit, IBS oraz SIBO przeczytasz w książce Roksany Środy "Jelita są ważne", wydanej nakładem Wydawnictwa Feeria.