Zakaz używania smartfonów w szkołach. Rewolucja w polskiej edukacji?

Skąd zakaz smartfonów w szkołach? Koniec z "cyfrową rozpraszalnością"

Głównym celem projektu, złożonego pod hasłem "Szkoła wolna od smartfonów", jest walka z negatywnym wpływem nadmiernego korzystania z technologii na dzieci i młodzież. Autorzy projektu chcą, aby regulacje dotyczące telefonów przestały być domeną statutów poszczególnych szkół, a stały się ujednoliconym, ustawowym wymogiem dla wszystkich podstawówek w kraju.

Kluczowe założenia projektu:

Nie zakazuje się wnoszenia telefonów, ale ich używania na terenie placówki. Urządzenia będą musiały być wyłączone i bezpiecznie schowane.

Szkoły same zdecydują o sposobie przechowywania telefonów, na przykład poprzez organizację specjalnych depozytów lub szafek.

Wyjątki od zakazu używania smartfonów będą możliwe wyłącznie w uzasadnionych przypadkach, takich jak cele edukacyjne lub medyczne (np. monitorowanie poziomu cukru u diabetyków). Szczegóły tych wyjątków będą musiały znaleźć się w statucie każdej szkoły.

W przypadku nagłej potrzeby kontaktu z rodzicem, uczeń będzie mógł skorzystać z telefonu udostępnionego przez szkołę lub nauczyciela.

Politycy i eksperci, w tym poseł Łukasz Osmalak, podkreślają, że nadmierne używanie smartfonów negatywnie wpływa na koncentrację, zdrowie psychiczne i fizyczne uczniów, a także na ich umiejętności społeczne. Zauważają, że przeciętny uczeń spędza z telefonem ponad pięć godzin dziennie, co prowadzi do izolacji i pogarszania wyników wnauce.

Argumenty za i przeciw zakazowi smartfonów w szkołach

Projektowany zakaz używania smartfonów w szkołach wywołuje szerokie dyskusje, w których zderzają się ze sobą różne perspektywy: od tych zaniepokojonych cyfrowym uzależnieniem, po tych, którzy stawiają na edukację i odpowiedzialne korzystanie z technologii.

Głosy poparcia: eksperci za zakazem

Wielu specjalistów popiera pomysł ustawowego zakazu, powołując się na konkretne badania i raporty.

Raport UNESCO: W opublikowanym w 2023 roku raporcie, agencja ONZ ds. edukacji, nauki i kultury rekomendowała wprowadzenie globalnego zakazu używania smartfonów w szkołach. Badania cytowane w raporcie wykazały, że nawet sama obecność telefonu w pobliżu ucznia może negatywnie wpływać na jego koncentrację. Według UNESCO, usunięcie smartfonów ze szkół w krajach takich jak Belgia, Hiszpania i Wielka Brytania przyczyniło się do poprawy wyników w nauce, zwłaszcza wśród uczniów, którzy wcześniej mieli problemy z osiągnięciem dobrych rezultatów.

Opinie lekarzy: Polscy lekarze, tacy jak prof. dr hab. n. med. Krzysztof J. Filipiak, jednoznacznie opowiadają się za całkowitym zakazem. Wskazują na szereg problemów zdrowotnych, od wad postawy i problemów ze wzrokiem, po stany lękowe i depresyjne, które są ściśle powiązane z nadmierną ekspozycją na ekrany.

Zwiększenie koncentracji i poprawa relacji: Wielu nauczycieli i rodziców wierzy, że zakaz używania smartfonów w szkołach pozwoli uczniom skupić się na nauce, a na przerwach spędzać czas na rozmowach i zabawach z rówieśnikami, co jest kluczowe dla ich rozwoju emocjonalnego i społecznego.

Argumenty sceptyków. Zakaz smartfonów w szkołach to za mało

Wśród przeciwników zakazu smartfonów w szkołach panuje przekonanie, że sam zakaz nie rozwiąże problemu, a może nawet go pogłębić.

Brak narzędzi do egzekwowania: Jak wynika z badań, nawet w tych szkołach, gdzie zakaz używania smartfonów w szkołach już obowiązuje, jego egzekwowanie jest trudne. 71% rodziców uważa, że zasady są przestrzegane, ale tylko 53% nauczycieli podziela tę opinię. Pojawiają się głosy, że "zakaz rodzi bunt" i będzie zmuszał uczniów do szukania sposobów na jego obejście.

Problemy prawne: Zgodnie z Konstytucją RP, własność może być ograniczana tylko ustawą i w ściśle określonym zakresie. Wielu ekspertów prawnych, w tym cytowany w mediach portal Prawo.pl, podkreśla, że nauczyciel nie ma prawa konfiskować ani przechowywać telefonu ucznia bez jego zgody. Stworzenie depozytów rodzi z kolei pytania o odpowiedzialność szkoły za zgubione lub uszkodzone urządzenia.

Edukacja zamiast zakazu: Wielu ekspertów, w tym minister edukacji Barbara Nowacka, sugeruje, że zamiast zakazywać, należy inwestować w edukację cyfrową. Szkoła powinna uczyć dzieci, jak mądrze i odpowiedzialnie korzystać z technologii, a nie tylko im jej zabraniać. Tego typu kompetencje są kluczowe w XXI wieku, a całkowity zakaz używania smartfonów może uniemożliwić ich rozwój.

Opinie rodziców i uczniów

Przeprowadzone ankiety pokazują, że postawy w tej sprawie są mocno zróżnicowane. Ponad 60% rodziców i nauczycieli opowiada się za całkowitym zakazem, ale w grupie uczniów odsetek ten spada do zaledwie 8%.

Młodzież nie wierzy, że zakaz poprawi ich wyniki w nauce czy atmosferę w szkole. Rodzice, którzy są przeciwni zakazowi używania smartfonów w szkołach, często powołują się na kwestie bezpieczeństwa i szybkiej komunikacji z dzieckiem po lekcjach.

Jak to działa w innych krajach? Lekcje z Europy

Polska nie jest jedynym krajem, który mierzy się z problemem smartfonów w szkołach. Wiele europejskich państw już wdrożyło podobne rozwiązania.

Francja: Zakaz używania smartfonów w szkołach podstawowych i gimnazjach wprowadzono w 2018 roku (tzw. "loi anti-portable"). Telefony można przynosić, ale muszą być wyłączone i schowane przez cały dzień.

Holandia: Minister edukacji ogłosił zakaz używania telefonów komórkowych w szkołach od stycznia 2024 roku, uzasadniając to negatywnym wpływem na koncentrację.

Szwecja: Tamtejszy rząd wprowadził zakaz używania telefonów w szkołach podstawowych, z możliwością wykorzystywania ich w celach edukacyjnych za zgodą nauczyciela.

Większość państw, które wprowadziły takie regulacje, odnotowała poprawę wyników w nauce i lepszą atmosferę w szkołach, ale eksperci zaznaczają, że to dopiero początek drogi, a sam zakaz jest jedynie pierwszym krokiem.

Podsumowanie i perspektywy na przyszłość